W ostatnich latach techniki pracy z oddechem zyskują ogromną popularność zarówno w środowiskach terapeutycznych, jak i wśród osób szukających narzędzi do samopomocy. Coraz więcej uwagi przyciąga tzw. High Ventilation Breathwork (HVB) – czyli praktyki świadomego oddychania z przyspieszoną wentylacją, które często prowadzą do głębokich stanów emocjonalnych i zmienionych stanów świadomości.
Czym jest High Ventilation Breathwork (HVB)?
HVB to grupa praktyk oddechowych, w których dochodzi do przyspieszonego tempa oddechu, pogłębionych wdechów i/lub hiperwentylacji – zwykle przez dłuższy czas i często w rytmie ciągłym. W odróżnieniu od spokojnego oddechu w medytacji czy pranajamie, HVB wprowadza organizm w stan fizjologicznego pobudzenia, który – co potwierdzają badania – może być terapeutycznie korzystny.
Do najbardziej znanych praktyk HVB należą m.in.:
- Oddychanie Holotropowe w tym Neurodynamiczne
- Rebirthing
- Conscious Connected Breathing (CCB)
- Sudarshan Kriya Yoga (SKY)
- Wim Hof Method
- Tummo – buddyjska technika pracy z „wewnętrznym ogniem”
- Bhastrika i Kapalabhati – klasyczne pranajamy jogiczne
Efekty subiektywne – co czuje uczestnik sesji HVB?
Badania i obserwacje kliniczne pokazują, że sesje HVB mogą prowadzić do zmienionych stanów świadomości (ASC), które bywają porównywane do doświadczeń po psychodelikach – choć są osiągane wyłącznie dzięki oddechowi. Typowe doświadczenia to:
- poczucie jedności ze światem lub wszechświatem,
- silne reakcje emocjonalne: śmiech, płacz, krzyk,
- spontaniczne ruchy ciała (drżenie, skurcze, taniec),
- wizje lub obrazy wewnętrzne,
- poczucie „rozpuszczenia ego”.
Co ciekawe, wiele osób po sesji HVB deklaruje poczucie głębokiego oczyszczenia psychicznego, zwiększenie samoświadomości, a nawet trwałe zmiany w postrzeganiu siebie i świata.
Mechanizmy działania – jak HVB wpływa na mózg i ciało?
Badania neurofizjologiczne sugerują, że HVB wywołuje kaskadę zmian biochemicznych i neurologicznych, które mogą tłumaczyć jego silne działanie psychiczne i emocjonalne.
1. Hiperwentylacja i zasadowica oddechowa:
Szybki oddech prowadzi do obniżenia poziomu dwutlenku węgla we krwi (hipokapnia), co z kolei powoduje zasadowicę – wzrost pH w organizmie. Zmienia ona aktywność neuronów, osłabia działanie neuroprzekaźnika GABA i zwiększa pobudliwość mózgu. Pojawia się wtedy zjawisko tzw. „neuronalnej ekscytacji”, które może skutkować stanami wizjonerskimi lub emocjonalnymi przełomami.
2. Aktywacja układu współczulnego i hormony stresu:
Oddech HVB silnie pobudza autonomiczny układ nerwowy, zwłaszcza część współczulną (sympatyczną), co skutkuje wzrostem tętna, ciśnienia krwi i poziomu adrenaliny oraz kortyzolu. Choć pozornie jest to reakcja stresowa, w kontekście terapeutycznym może działać jak forma eustresu, czyli pozytywnego, adaptacyjnego stresu, który pomaga organizmowi się „zresetować”.
3. Zmniejszenie przepływu krwi w mózgu:
Obniżony poziom CO₂ prowadzi do zwężenia naczyń krwionośnych w mózgu, co może chwilowo ograniczać dotlenienie. Wbrew pozorom, ten mechanizm jest kontrolowany i może sprzyjać przejściowym zmianom percepcji oraz aktywacji głębszych warstw świadomości.
4. Neuroplastyczność i integracja doświadczeń:
HVB – podobnie jak psychoterapia czy medytacja – może aktywować mechanizmy neuroplastyczności, czyli trwałych zmian w strukturze i funkcji mózgu. Dzięki temu sesje HVB mogą przyczyniać się do lepszego radzenia sobie z traumą, depresją, stresem i emocjonalnym bólem.
Zastosowania kliniczne – co już wiemy z badań?
Choć większość danych pochodzi z obserwacji i badań jakościowych, HVB wykazuje potencjał w terapii m.in.:
- zespołu stresu pourazowego (PTSD),
- depresji i lęku,
- uzależnień,
- bezsenności i zaburzeń psychosomatycznych.
Niektóre formy HVB, jak Sudarshan Kriya Yoga, były już testowane w badaniach z udziałem tysięcy uczestników, m.in. wśród weteranów wojennych, więźniów, osób po traumach i pacjentów z depresją. Efekty często utrzymywały się jeszcze wiele tygodni po zakończeniu praktyki.
Bezpieczeństwo i środki ostrożności
HVB to technika silnie oddziałująca na organizm i psychikę. U osób z chorobami serca, padaczką, zaburzeniami lękowymi lub ciążą HVB może być przeciwwskazana. Dlatego istotne jest, aby sesje odbywały się pod opieką doświadczonego facylitatora, w bezpiecznych warunkach i z odpowiednim przygotowaniem.
Wnioski – HVB jako nowe narzędzie integracji psychiki i ciała
W świetle rosnącej liczby badań, HVB jawi się jako obiecujące, nieinwazyjne narzędzie do eksploracji i uzdrawiania ludzkiej psychiki. Choć nie zastąpi tradycyjnej terapii, może stanowić jej uzupełnienie – szczególnie tam, gdzie emocje są trudne do wyrażenia słowami, a ciało pamięta to, czego umysł już nie chce.
Oddychanie – tak proste i oczywiste – okazuje się być jednym z najbardziej pierwotnych i jednocześnie najpotężniejszych narzędzi transformacji. W odpowiednich warunkach, HVB może pomóc nam wrócić do siebie – głębiej, ciszej, bardziej świadomie.
Źródło:
Fincham G. W. i in. (2023). High ventilation breathwork practices: An overview of their effects, mechanisms, and considerations for clinical applications. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 155, 105453. DOI: 10.1016/j.neubiorev.2023.105453
Spróbuj Oddychania Neurodynamicznego Online – przeżywaj odmienne stany świadomości bez psychodelików.